SİGARA BAĞIMLILIĞI
Sigara bağımlılığı, dünyanın şimdiye kadar karşılaştığı en büyük halk sağlığı tehditlerinden biridir ve dünya çapında her yıl 8 milyondan fazla insanı öldürmektedir. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımından, 1,2 milyonu ise sigara içmeyenlerin sigara dumana maruz kalmasından kaynaklanmaktadır.
2019 verilerine göre ülkemizde erişkin nüfusun yaklaşık %31’i sigara içmektedir. Sigara bağımlılığında sorumlu madde nikotindir. Bir sigara içildiğinde, ortalama 10 saniye gibi kısa bir sürede yanaktan emilen nikotin, beyne ulaşır ve eroin, kokain gibi maddelerin etkilediği merkezi uyararak bazı hormonların salınmasına neden olur. Bu da zevk alma, gevşeme, sakinleşme, konsantrasyon artışı gibi değişikliklerin ortaya çıkmasını sağlar. Zamanla bu etkilerin ortaya çıkabilmesi için daha fazla nikotine, daha çok sigara içme gereksinimi duymaktadır. Bunun dışında nikotin, kalp atışını hızlandırır, tansiyonu yükseltir, kanın pıhtılaşma riskini artırır. Nikotin çok güçlü bir psikolojik uyarıcı ajandır. Sigarayı ilk kez deneyen her üç kişiden biri tek bir sigara ile bağımlı hale gelmektedir. Nikotin psikolojik bağımlılığın yanı sıra fiziksel bağımlılık da yapar.
Sigara içen her iki kişiden bir tanesi erken ölmektedir. Sigara bağımlılığında ölüm, sigara yüzünden oluşan hastalıklar sonucu meydana gelmektedir. Sigara dumanında 7000’den fazla kimyasal madde bulunmakta ve bunların 81 tanesinin doğrudan kansere neden olduğu bilinmektedir. Akciğer kanserine bağlı ölümlerin %90’ının, tüm kansere bağlı ölümlerin üçte birinin nedeni sigaradır. Sigara içmeyen ancak dumanına maruz kalanlarda akciğer kanseri riski 3 kat artmaktadır.
Sigara, kronik bronşit ve amfizem gibi nefes darlığı yapan akciğer hastalıklarının en önemli nedenidir. Sigara içenlerin hastalıklardan ölüm riski, içmeyenlerden 40 kat fazladır. Sigara içenlerde kalp krizi geçirme riski 10 kat artmaktadır. Sigara içimi ile kemik erimesi, katarakt, mide ülseri vb hastalıkların oluşma riski artmaktadır. Sigara içimi kadınlarda; düşük yapma, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski artmakta, ayrıca erkeklerde kısırlık ve iktidarsızlığa neden olmaktadır.
Sigarayı bırakmak istiyorum, nasıl yapmalıyım?
Öncelikle bir bırakma planı hazırlanması uygun olacaktır. Sigarayı bırakmak için bir tarih belirlenmesi ve o tarihte sigaranın tamamen bırakılması temel unsurdur. Sigara içilmediğinde vücuttaki nikotin miktarı azalır ve vücut bunun yoksunluğunu duymaya başlar. Yaklaşık üç hafta süren huzursuzluk, uykusuzluk, bazen uykuya eğilim, sinirlenme, aşırı tepki verme, bazen kabızlık, konsantrasyon güçlüğü gibi sorunlar yaşanabilir. Şiddeti kişiden kişiye değişmekle birlikte bu yoksunluk belirtileri her üç kişiden ikisinde görülebilir. Sigaranın bırakıldığı gün egzersiz yapmak, yürüyüşe çıkmak, sakız çiğnemek, bol su içmek vb kişiyi meşgul eden aktivitelerin yoksunluk ile baş etmede hastaya faydası olabilir. Sigara, çakmak ve küllüklerin ortadan kaldırılması ve genellikle sigara içmeyle özdeşleşen çay-kahve gibi içeceklerden uzak durulması önerilir. Sigarayı bırakmaya neden karar verildiğinin sık sık hatırlanması kararlılığın devamı için faydalı olacaktır. İlk 2-3 haftalık dönem sigara içme isteğinin en yoğun olduğu dönemdir ve genellikle kişi en çok bu dönemde zorlandığı için sigaraya yeniden başlar.
Sigarayı bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla destek sağlanmaktadır. Kişi, kendi kendine bırakmayı denediğinde zorlanıyorsa etkinliği kanıtlanmış tıbbi tedavi yöntemlerinden yararlanabilir. Bu yöntemler, nikotin yerine koyma tedavileri (bant, sakız), ağızdan yutularak kullanılan bupropion ve vareniklin’dir. Her üç yöntem de içme isteğini azaltması ve yoksunluk belirtilerini önleme açısından başarılıdır. Doktor kontrolünde kullanılması ilaçların etkinliğini artıracaktır.
Sigara bıraktıktan sonra 20 dakika sonra nabız, kan basıncı ve vücut ısısı normale döner. 3 ay içerisinde efor kapasiteniz artar, öksürük varsa kaybolur, balgam varsa 2 haftada yarı yarıya azalır, koku ve tat alma duyularınız iyileşir, diş ve parmaklarınızdaki sarı lekeler kaybolur. 1. yıl içerisinde kalp krizi geçirme riskiniz ilk günlerden itibaren azalmaya başlar, bir yılın sonunda risk %50 azalır. Beyin kanaması ve bacaklardaki damar hastalığı riski %30-50 azalır. 5. yılda ağız, gırtlak, yemek borusu , idrar torbası kanseri riski yarı yarıya azalır. 1O. yılda felç olma riskiniz hiç sigara içmemiş olanlarla aynı düzeye iner.
Bağımlılık yapıcı bir maddeden kurtulmak güçtür ancak imkansız değildir, kararlılıkla başarılır.
HASTANEMİZDE SİGARAYI BIRAKMA POLİKLİNİĞİ HİZMETE GİRMİŞTİR.
